Na mijn artikel voor Hindorama ontving ik een hartelijke mail van Prof. Dr. Ruben Gowricharn. Dit was snel een match voor dit platform, aangezien ik toevallig opzoek was naar een deskundige die zich heeft verdiept in de geschiedenis en verschuivingen van de Indiase diaspora. Het afgelopen jaar hebben wij op dit platform vooral gekeken naar wat er momenteel leeft. Met behulp van storytelling zijn verhalen en persoonlijke observaties gedeeld. Het is tijd om een extra dimensie toe te voegen vanuit de wetenschap en de geschiedenis onder de loep te nemen. Om verandering op positieve wijze te faciliteren moeten we soms terug naar het begin – om te begrijpen waar sommige denkwijzen, gedragingen, normen en waarden vandaan komen. Ik heb Prof. Gowricharn gevraagd om kort iets te vertellen over verschillende onderwerpen als: ‘identiteitscrisis’, het ontstaan en doorbreken van taboes, zijn beeld van de Hindoestaanse cultuur en zijn gedachte omtrent ‘wat zullen andere mensen zeggen?’. Vragen en observaties gekoppeld aan deze onderwerpen kwamen het vaakst terug op hivancommunity in het jaar 2020.
Hivancommunity is een laagdrempelig platform voor vrouwen die zich beklemd voelen in eigen cultuur. De content dient derhalve toegankelijk te zijn voor een ieder, ongeacht opleidingsniveau. Ik dank Prof. Dr. Ruben Gowricharn dan ook voor zijn proactieve houding en welwillendheid om een bijdrage te leveren aan hivancommunity. Prof. Gowricharn heeft op de juiste wijze de vertaalslag weten te maken van wetenschappelijke inzichten, gelezen theorieën en eigen observaties naar bruikbare input voor de doelstellingen van dit platform. Om de tekst niet te lang te maken is verwezen naar links die delen van verdere informatie bevatten.
Lees hieronder het interview met Prof. Dr. Ruben Gowricharn
Kunt u zich voorstellen?
Mijn naam is Ruben Gowricharn. Ik ben geboren en getogen in Paramaribo, ben op latere leeftijd sociologie en economie gaan studeren. De opleidingen voltooide ik met een promotie aan de Universiteit van Utrecht. Mijn hobby’s zijn werken, films kijken, uit eten gaan en fitnessen. Als je van je hobby’s je werk kunt maken en veel thuis kan werken, dan is dat leuk, maar de keerzijde is dat je niet weet wanneer je moet ophouden.
Kunt u ons meer vertellen over uw loopbaan en vakgebieden?
Dit is lastig weer te geven omdat het zo verscheiden is. Om enkele highlights te geven (en voor meer informatie verwijs ik naar de links onder deze tekst): ik heb verschillende functies vervuld waaronder die van ambtelijk onderzoeker bij de gemeente Rotterdam, enkele functies aan universiteiten en drie leerstoelen. De laatste leerstoel was aan de Vrije Universiteit met als leergebied Indiase Diaspora Studies. Daarnaast was ik in de jaren tachtig tot en met het eerste decennium van deze eeuw actief in het Nederlandse publieke debat over de multiculturele samenleving. Die activiteit heb ik destijds verminderd omdat ik mij toelegde op het versterken van het intellectueel kader van allochtone gemeenschappen. Dat deed ik door werkende academici op te leiden tot de academische promotie.
In de loop van de jaren heb ik mij met uiteenlopende kwesties bezig gehouden waardoor m’n expertise geen coherent geheel vertoont. Je kan de volgende grote blokken onderscheiden: integratie en sociale uitsluiting van minderheden in Caraïbische en Westerse samenlevingen; geschiedenis van en sociale ontwikkelingen in de Hindostaanse gemeenschap; de opname van etnische groepen in een democratie; de Nederlandse cultuur en mentaliteit; verschuivingen in de Indiase diaspora; economische ontwikkeling van Suriname. Over al deze kwesties heb ik diverse publicaties – de meeste in het Engels en enkele in het Nederlands – uitgebracht.
Volgend jaar hoop ik m’n twintigste promotie te voltooien. Onder deze promovendi bevinden zich vijf Hindostaanse vrouwen. Daar ben ik trots op omdat de universiteit van Suriname – om haar als maatstaaf te nemen – nog geen vijf Hindostaanse vrouwen heeft weten te promoveren. Helaas is het mij, ondanks grote inspanning, niet gelukt om Hindostaanse mannen te promoveren. Waar dat aan heeft gelegen, weet ik niet. Waarschijnlijk zijn Hindostaanse vrouwen van de huidige generatie ambitieuzer en gedisciplineerder om een promotietraject af te maken.
Vorig jaar (2019) heb ik een roman uitgebracht De Prijs van Geluk waarin een Hindostaanse vrouw de belangrijkste personage is. Het is een verhaal waarin de keerzijde van succesvolle integratie in Nederland aan de orde wordt gesteld, een prijs die vooral moeders betalen. Het thema is taboe in de discussie over integratie en daardoor niet gedefinieerd of besproken in het publieke debat. Ik kon dit verhaal over de prijs van integratie niet in wetenschappelijke termen vertellen. Daarom heb ik het verschijnsel in de vorm van een roman proberen te verwoorden. Daarnaast biedt De Prijs van Geluk een inkijk in het grootstedelijk leven van Hindostanen in Nederland.
Gemeenschap & cultuur
Hoe zou u de Hindostaanse gemeenschap beschrijven? En kunt u meer vertellen over de sociale cohesie (samenhang) in deze gemeenschap?
Sinds m’n studententijd hou ik mij bezig met Suriname en Hindostanen. Al vrij vroeg was ik van mening dat de Hindostaanse gemeenschap vanaf haar ontstaan intern gefragmenteerd is. Dat had niet alleen te maken met verschillen in godsdiensten (Hindoes, moslims, christenen, heidenen en allerlei stromingen daarbinnen), maar ook met verschillen in regionale afkomst en familieculturen. De Hindostaanse cohesie wordt sterk overdreven: er zijn weinig zaken waarvoor wij als groep in actie komen. Het meest worden wij begeesterd door feesten en het bezoeken van shows, liefst van Bollywoodsterren. De bestaande cohesie zal de komende tijd misschien niet afnemen, maar wel pluriformer (veelvormig) worden onder invloed van de creolisering in Suriname, assimilatie in Nederland en etnisering onder invloed van de Indiase cultuur via Bollywood, internet en diasporatoerisme.
Hoe zou u de Hindostaanse cultuur omschrijven? Wat valt u op als lid van deze cultuur en wat valt u op vanuit de literatuur?
De Hindostaanse cultuur is zeer pluriform, zoals gezegd vertoont het weinig gemeenschappelijkheid waardoor het niet met één woord is te duiden. Misschien komt ‘familiecultuur’ het meest in de buurt. Dat valt het meest op in de literatuur. Maar in de praktijk zie je de familie veranderen. Dit jaar heb ik een boek uitgebracht over Hindostaanse boeren – Miskend Verleden – waarin ik een nieuw perspectief ontwikkel op de geschiedenis van Hindostanen (voor enkele besprekingen zie Starnieuws.com en Hindorama). Wat mij tijdens het schrijven opviel is dat het Hindostaans gezin steeds andere vormen aannam: de omvang werd kleiner, we gingen steeds verder van elkaar wonen, de omgangsfrequentie werd minder en de opvattingen over de goede leven ging ook steeds vaker van elkaar verschillen. Als gemeenschap hebben we traditionele en conservatieve elementen alsook westerse en individualistische opvattingen van het leven. Dat maakt het lastig om te spreken van dé Hindostanen of dé Hindostaanse cultuur.
Wat opvalt bij Hindostanen – en mij vaak ergert – is het gebrek aan maatschappelijke betrokkenheid: armoedebestrijding, hulp bieden aan naasten, aan de gemeenschap en andere etnische groepen, religieuze tolerantie, solidariteit, communicatie (zowel binnen gezinnen als in de gemeenschap) – deze en soortgelijke zaken die een gemeenschap veerkrachtig maken vind ik onvoldoende aanwezig bij Hindostanen. Natuurlijk is dit generaliserend gesteld, maar ik weergeef het beeld van Hindostanen zoals ik dat in de loop van de afgelopen decennia heb opgebouwd.
Identiteitsvraagstuk
Identiteitsontwikkeling een van de pijlers van hivancommunity. Wat betekent ‘identiteit’ en kunt u verklaren waarom veel (jonge) hivancommunity lezers aangeven te verkeren in een bepaalde ‘identiteitscrisis’?
Jonge mensen hebben het vaak over een identiteitscrisis. Maar dit moet niet overdreven worden, het is een normaal verschijnsel in het leven en geldt dus ook voor oudere mensen. Dat is op individueel als op groepsniveau het geval. Soms wordt de crisis versneld door contact met andere culturele groepen, maar nog vaker hangt het samen met nieuwe fasen in het leven: trouwen, scheiden, kinderen krijgen, ouder worden, een baan aannemen, gepensioneerd raken enzovoorts. We hobbelen van ‘crisis’ naar ‘crisis’. Dit zijn momenten waarop we gedwongen worden ons zelfbeeld te herzien. En dat is goed ook, want door deze periodieke veranderingen ontwikkelen wij ons als individu, als generatie en als gemeenschap. Ik benadruk dat de identiteitscrisis niet iets typisch is van jonge mensen. In alle groepen zien we dat haast elke generatie een eigen culturele identiteit ontwikkeld.
‘Wat zullen andere mensen zeggen?’
Terugkijkend is ‘Wat zullen andere mensen zeggen’ het vaakst aangekaart door leden en volgers van hivancommunity. Waar komt dit volgens u vandaan en waarom hebben lezers hier veel last van?
Dit is niet alleen een zorg in de Hindostaanse gemeenschap, het komt in alle gemeenschappen voor. Bedenk dat je niet los van een gemeenschap staat, je bent onderdeel van een groep en moet je tot die groep verhouden. Het is niet iets typisch Hindostaans. Maar er is wel een verschil met bijvoorbeeld autochtone Nederlanders. Anders dan Hindostanen geven Nederlanders weerwoord, ze gaan het gesprek met de gemeenschap aan, ze voeren een dialoog. Daardoor kunnen zij tegenstand bieden aan de stigmatisering of het geroddel van de gemeenschap en zijn zij weerbaarder en zelfstandiger. Een dergelijke reflex om eigen inzichten en meningen naar voren te brengen is slecht ontwikkeld bij Hindostanen. Zij moeten leren hun standpunten in begrijpelijke taal uit te leggen, hun keuzes te motiveren en hun handelingen te legitimeren. Dat betekent dat Hindostanen meer contact en dialoog moeten zoeken. Daar zijn wij Hindostanen geen ster in.
Het Hindostaanse gezin is van oudsher een ‘commandohuishouden’. Ondertussen is die commandostructuur sterk aan het veranderen naar omgangsvormen waarin communicatie tussen gelijken vaker voorkomt, bijvoorbeeld tussen ouders en kinderen of tussen mannen en vrouwen. Maar de attitude om bij sociale wrijving vooral te communiceren is nog lang niet volgroeid. Omdat deze communicatie-attitude bij Hindostanen slecht is ontwikkeld, zijn wij minder weerbaar en kruipen we eerder in onze schulp. Die passiviteit maakt dat wij een speelbal zijn van opinies in de gemeenschap. In dat krachtenveld van opinies zijn wij niet stevig genoeg aanwezig.
Taboes
Op dit platform zijn het afgelopen jaar verschillende taboes aangekaart als scheiden, trouwen met iemand met een ander geloof, LGBTQ etc. Hoe ontstaan taboes en hoe zijn deze effectief te doorbreken?
De vraag naar het doorbreken van taboes is lastig. Het doorbreken van taboes is soms nodig om ruimte te creëren voor andere groepen, denk aan de mondigheid van kinderen die niet altijd ruimte hebben om zich te uiten. Tegenwoordig wordt vaker verwezen naar groepen die ‘uit de kast’ komen. Een dergelijke sociale ruimte ontstaat niet van de een op de andere dag. Het vereist dialoog, doorzettingsvermogen en soms ook incasseringsvermogen, allemaal elementen die horen bij sociale strijd.
Maar we moeten voorzichtig zijn. Elke samenleving of gemeenschap heeft een dominante moraal en bijbehorende taboes. Vaak hebben die de functie om het leven te structuren. De begrenzing van seksuele uitingen in het openbaar, taboes op beledigingen of het gebruik van geweld zijn voorbeelden van deze structurerende krachten. Dat kan soms leiden tot spanningen: wat bijvoorbeeld in de Nederlandse samenleving geen taboe (meer) is, kan dat nog steeds in de Hindostaanse gemeenschap zijn. Denk aan uitingen van seks. Die spanning kenmerkt niet alleen mensen die delen van twee culturen tot zich hebben genomen: ook binnen één cultuur kan zich een dergelijke spanning (latent of openlijk) voordoen. Want geen enkele samenleving of gemeenschap is intern homogeen qua opvattingen, waarden en gedragingen.
Dit betekent dat we moeten leren leven met een toenemende culturele diversiteit, een complexiteit die door globalisering en internet zal toenemen. Het is een onvermijdelijke ontwikkeling. Ik verwacht dat we hierom vaker met individuele crises te maken zullen hebben, maar ook dat deze crises normale onderdelen van het leven zullen worden. Het is ook mogelijk, en zelfs waarschijnlijk, dat mensen daarnaast vaker hun toevlucht zullen gaan zoeken in veilige sociale bubbels. Maar let wel: taboes hebben vaak ook een keerzijde. Denk aan sociale controle die vaak werd afgedaan als vrijheidsbeperking en dus als iets dat bestreden moet worden. Maar sociale controle betekent ook sociaal toezicht en sociale hulp (bijvoorbeeld voor ouderen of bij criminaliteit) en moet daarom niet zonder meer terzijde worden geschoven.
Tot slot
Wat wenst u de Hindoestaanse vrouwen en de volgende generaties toe?
Het is mij bekend dat veel Hindostaanse vrouwen lijden onder een donkere huidskleur en daar verschillende vormen van compensatie voor zoeken. Ik wens hen het innerlijk vermogen toe om de donkere huidskleur te accepteren. Daarvoor hoeven zij geen strijd te leveren met Hindostanen die een voorkeur hebben voor een lichte huidskleur, deze strijd voer je primair met jezelf, wat niet uitsluit dat deze kwestie in de Hindostaanse gemeenschap vaker aan de orde gesteld mag worden. Ik wens jonge vrouwen ook toe dat zij zich meer uiten, dus meer communiceren en de dialoog zoeken, zowel in familiekring als daarbuiten.
Dialoog en communicatie zijn weinig ontwikkelde kanten van de Hindostaanse gemeenschap en dat geldt vooral voor vrouwen. Tenslotte hoop ik dat vrouwen nadenken wat de Hindostaanse gemeenschap én de Nederlandse samenleving van hen vragen. Die eisen lijken vaak vanzelfsprekend, maar hebben consequenties die niet altijd prettig zijn. Ik heb getracht enkele van deze vanzelfsprekendheden in mijn roman te bespreken. Verder wens ik de volgende generatie vrouwen alle goeds toe.
Meer informatie?
Meer informatie over mij is te vinden in dit artikel van Hindorama. Voor meer informatie over de roman, klik hier. Voor een bespreking in drie afleveringen van dit boek kan je terecht op de website van Sarnámihuis, klik hier voor de link van de eerste van de drie afleveringen. Voor het boek over Hindostaanse boeren, klik hier.
#HÏVAN
Hivancommunity is een platform om de positie van Hindoestaanse vrouwen in Nederland en Suriname te versterken. De focus ligt met name op het helpen van vrouwen die zich bevinden in verstikkende situaties, o.a. veroorzaakt door conservatieve denkbeelden, naar een vrij en geëmancipeerd leven. >> Lees meer
HÏVAN 