In de wereld zijn grofweg twee soorten families te onderscheiden. Het ik-gerichte systeem, waarbij het individu centraal staat en het wij-gerichte systeem waarbij het belang van de groep voorop staat. Geografisch gezien kun je stellen dat families in de Westerse samenlevingen vooral eigenschappen van het ik-gerichte systeem bij zich dragen. Families in de overige landen zijn vooral georganiseerd volgens het wij-gerichte systeem. Veel migranten in Nederland komen uit wij-gerichte families en Nederlandse families zijn vooral op het ik-gericht. Maar er is geen harde grens te trekken; in de meeste families kun je elementen van beide vormen herkennen.
Wij-gericht systeem
In wij-gerichte families zijn belangrijke thema’s: in acht nemen van autoriteit, relationele afhankelijkheid en vormgeven aan familie continuïteit. Er zijn rituelen en gezagsstructuren die ervoor zorgen dat volkomen helder is hoe grootfamilies over drie of vier generaties met elkaar omgaan. Het voortbestaan van de familie staat voorop, daarop is iedereen toegerust. Dus als er in de familie een calamiteit is, als er iemand overlijdt of iemand verliest z’n baan, dan zie je dat alle huishoudens binnen no time van samenstelling veranderen, omdat iedereen ineens voor elkaars kinderen gaat zorgen. Men steunt elkaar financieel, praktisch en emotioneel.
In een wij-cultuur ontleen je als kind je kracht en identiteit aan de bijdrage die je levert aan het systeem en dus niet aan je persoonlijke prestaties. Kinderen worden vaak opgevoed door meerdere verzorgers, zoals moeders, tantes, ooms, grootouders en oudere broers/zussen.
Ik-gericht systeem
In een ik-gericht systeem staan individuele onafhankelijkheid, autonomie en privacy voorop. Autonomie wordt belangrijker gevonden voor geestelijk welzijn dan sociale verantwoordelijkheid en verbondenheid. Kinderen worden opgevoed vanuit autonomie denken. Het is de bedoeling dat ouders en kind elkaar in de adolescentiefase, na een zeer liefdevolle en zorgvuldige opvoeding, loslaten. Het kind wordt al heel jong gestimuleerd om zelf een mening te vormen en zelf beslissingen te nemen. Het kind hoeft zich niet per definitie aan te passen aan zijn omgeving maar de omgeving wordt aan het kind aangepast.
Communicatieverschillen
In wij-gerichte families hanteert men een indirecte, bedekte stijl van communiceren. Om emotionele gevoelige zaken aan de orde te stellen, gebruikt men spreekwoorden, metaforen en verhalen. Binnen ik-gerichte systemen is de communicatie open, expliciet en direct. In de klas is het belangrijk je te realiseren dat kinderen uit wij-gerichte systemen het lastig vinden om op het individu bevraagd te worden. Maar ook voor kwetsbare autochtone kinderen kan het prettig zijn dat er vragen gericht op de context worden gesteld. Wat vindt je vader belangrijk voor jou? Welke beroepen zitten er in je familie? Wie vindt dat je je huiswerk moet maken? Wat zegt je oma over naar school gaan?
Terwijl migranten uit wij-families de ik-stijl juist grof en onbeschoft vinden. Dit verschil in opvattingen over communicatie leidt nogal eens tot botsingen. Om de communicatie open te houden is het belangrijk dat je je bewust bent van deze verschillen en dat je je eigen waarheid even kunt parkeren.
Daarom is het fijn als je culturen niet in hokjes stopt, omdat de verschillen of overeenkomsten kunnen verschillen per familie en per gezin en niet per cultuur/religie. Je moet je daarom ook bewust zijn van je eigen opvattingen. Dat het geen blinde vlekken zijn.
Op Instagram en Facebook deel ik content over kindercoaching, opvoeding, diversiteit en inclusie.
Geschreven door Warsha Atwarie
#HÏVAN
Hivancommunity is een platform om de positie van Hindoestaanse vrouwen in Nederland en Suriname te versterken. De focus ligt met name op het helpen van vrouwen die zich bevinden in verstikkende situaties, o.a. veroorzaakt door conservatieve denkbeelden, naar een vrij en geëmancipeerd leven. >> Lees meer
HÏVAN 